شاخص توده‌ بدنی – BMI چیست و چگونه محاسبه می شود؟

شاخص توده‌ بدنی (BMI) وزن فرد بر حسب کیلوگرم تقسیم بر مربع (توان دو) قد بر حسب متر است. BMI یک روش غربالگری ارزان و در دسترس برای دسته‌بندی افراد با وضعیت‌های متفاوت بدنی است. شاخص توده‌ بدنی مستقیما چربی بدن را اندازه‌گیری نمی‌کند، اما به طور متوسط میزان چربی بدن را نشان می‌دهد. علاوه بر این، به نظر می‌رسد BMI تا اندازه‌ی زیادی با وضعیت‌های مختلف متابولیک و بیماری‌های گوناگون در ارتباط است، چرا که این وضعیت‌ها هم به مقدار چربی بدن مرتبط است.

BMI چگونه استفاده می شود؟

این روش می تواند یک ابزار غربالگری باشد، اما برای این که بدانیم سلامت را تهدید می‌کند یا نه، از تست‌های تشخیصی بستری استفاده می‌شود. این ارزیابی‌ها شامل اندازه‌گیری چروکیدگی پوست، ارزیابی رژیم غذایی، فعالیت بدنی و سابقه خانوادگی است.

چرا BMI برای اندازه‌گیری اضافه وزن و چاقی استفاده می‌شود؟

از آنجا که محاسبه فقط به قد و وزن نیاز دارد، BMI ابزاری آسان و در دسترس است و می‌تواند به راحتی به روند درمانی شما کمک کند.

به جز BMI، چه روش‌های دیگری برای ارزیابی چربی اضافی بدن وجود دارد؟ 

روش‌های دیگر برای اندازه‌گیری چربی بدن شامل اندازه‌گیری ضخامت پوست (با کالیپر)، وزن زیر آب، امپدانس (impedance) بیوالکتریک، جذب انرژی سنجی اشعه ایکس دو انرژی (dual-energy x-ray absorptiometry) و رقت ایزوتوپ است. با این حال، این روش‌ها همیشه به آسانی در دسترس نیستند و یا گران هستند یا این‌که باید توسط پرسنل آموزش دیده انجام شوند. علاوه بر این، استانداردسازی بسیاری از این روش‌ها در بین ناظران یا دستگاه‌ها دشوار است و مقایسه‌ها را در مطالعات و دوره‌های زمانی پیچیده می‌کند و در نتیجه استفاده از آن برای عموم مردم امکان‌پذیر نیست.

شاخص توده‌ بدنی (BMI) چگونه محاسبه می‌شود؟

برای محاسبه BMI، وزن بزرگسالان را بر حسب کیلوگرم بر توان دوم قد آنها تقسیم می‌کنیم. به عنوان مثال اگر قد فردی ١۶٨ سانتی متر و وزن او ۶٧ کیلوگرم است، وزن را بر ١.۶٨ به توان دو تقسیم می‌کنیم و نتیجه ٢٣.٧ خواهد شد.

نتایج تست چگونه تفسیر می‌شود؟ 

برای اغلب بزرگسالان، شاخص توده‌ بدنی ایده آل در محدوده ١٨.۵ تا ٢۴.٩ است. در محاسبه شاخص توده‌ بدنی برای کودکان و جوانان ٢ تا ١٨ سال، سن و جنس نیز به اندازه‌ی قد و وزن اهمیت دارد. 

نتایج BMI به این شکل تفسیر می‌شود:

زیر ١٨.۵ – شما در محدوده کمبود وزن هستید.

بین ١٨.۵ تا ٢۴.٩ – شما در محدوده نرمال هستید.

بین ٢۵ تا ٢٩.٩ – شما در محدوده اضافه وزن هستید.

بین ٣٠ تا ٣٩.٩ – شما در محدوده چاقی هستید.

 شاخص BMI، تا چه اندازه با میزان چربی بدن همبستگی دارد؟ 

هماهنگی بین BMI و چربی بدن نسبتاً قوی است، اما حتی اگر دو نفر BMI یکسانی داشته باشند، ممکن است میزان چربی بدن آن‌ها متفاوت باشد. 

به طور کلی، مطالعات در BMI یکسان نشان دهد:

• زنان چربی بدن بیشتری نسبت به مردان دارند.

 • سیاه پوستان چربی بدن کمتری نسبت به سفید پوستان دارند و آسیایی‌ها چربی بدن بیشتری نسبت به سفیدپوستان دارند.

• افراد مسن به طور متوسط میزان چربی بیشتری نسبت به افراد جوان دارند.

• چربی بدن ورزشکاران کمتر از افراد غیر ورزشکار است.

به نظر می‌رسد، دقت شاخص توده‌ بدنی، به عنوان شاخص چربی بدن در افرادی که دارای BMI و چربی بدن بالاتری هستند بیشتر باشد. فرد دارای BMI بسیار بالا (به عنوان مثال، 35 کیلوگرم در متر مربع)، احتمالا مقدار زیادی چربی در بدن خود دارد. این BMI نسبتاً بالا می‌تواند نتیجه چربی زیاد بدن یا توده بدون چربی بالا (ماهیچه و استخوان) باشد. یک فرد آموزش دیده در حوزه‌ی بهداشت و درمان، باید ارزیابی‌های بهداشتی مناسب را برای بررسی وضعیت سلامتی و خطرات فرد انجام دهد.

اگر ورزشکار یا شخص دیگری با عضلات زیاد BMI بالای 25 داشته باشد، آیا آن فرد را دارای اضافه وزن می‌دانیم؟ 

بر اساس دسته‌بندی BMI، هر فردی که BMI او بین ٢۵ تا ٢٩.٩ باشد دارای اضافه وزن و هر فرد با BMI بالای ٣٠ چاق محسوب می‌شود. 

با وجود این، ورزشکاران ممکن است BMI بالایی داشته باشند زیرا عضله آنها بیشتر از چربی بدن است. به طور کلی، فردی که BMI بالایی دارد احتمالاً دارای چربی بدن بالایی است و دارای اضافه وزن یا چاقی است. اما این ممکن است در مورد ورزشکاران صدق نکند.

پیامدهای چاقی برای بزرگسالان چیست؟

افرادی که چاق محسوب می‌شوند، در معرض خطر بسیاری از بیماری‌ها قرار می‌گیرند، از جمله موارد زیر:

• همه عوامل مرگ و میر 

• فشار خون بالا 

•کلسترول LDL بالا، کلسترول HDL پایین یا سطح بالای تری گلیسیرید (دیس لیپیدمی)

• دیابت نوع ٢

• بیماری عروق کرونر قلب (CHD) 

• سکته

• بیماری کیسه صفرا

• آرتروز (تجزیه غضروف و استخوان در داخل مفصل)

• تنگی نفس در هنگام خواب و مشکلات تنفسی

• التهاب مزمن و افزایش استرس اکسیداتیو (تولید رادیکال‌های آزاد که می‌توانند سلول‌های سالم را از بین ببرند) 

• برخی از سرطان‌ها (آندومتر، سینه، روده بزرگ، کلیه، کیسه صفرا و کبد)

• بیماری‌های اعصاب و روان مانند افسردگی، اضطراب و سایر اختلالات روانی 

• بدن درد و مشکل در عملکرد فیزیکی

بالون معده از روش های تاثیر گذار برای از بین بردن چاقی می باشد.